25 najciekawszych psychodeliczno-surrealistycznych filmowych odjazdów FKRBZM na 25 urodziny Stanleya

Moja zabawa z Wami w 10 razy 25 trwała cały miesiąc. Pierwszy artykuł o 25 horrorach ukazał się w moje urodziny, to jest pierwszego grudnia. Cieszę się bardzo, że poświęcaliście tak dużo czasu tekstom długim, być może pełnym błędów i braku przecinków, ale za każdym razem komentowaliście, lajkowaliście i proponowaliście coś od siebie. Tym razem w dzień sylwestrowej zabawy proponuję Wam wycieczkę poprzez filmy o zabarwieniu psychodelicznym i surrealistycznym - krótko mówiąc dzieła dziwne i dziwniejsze, bardziej nastawione na klimat i oniryzm lub odjazd i kolorowy terror. Wybrałem po jednym filmie każdego z pojawiających się reżyserów i podpowiadam, jakimi filmami uzupełnić sobie wiedzę o wizjach danego twórcy! Bawcie się dobrze oglądając te produkcje jeszcze dziś lub już w przyszłym roku!

25.STOKROTKI (Sedmikrásky, 1966, reż. Věra Chytilová). Czeski film! Co tu się dzieje?! Dwie panie w dość krótkim czasie przekazują rozmaite filozoficzne mądrości w oparach absurdu i totalnego odjazdu. Skupcie się oglądając, bo może Wam uciec sporo metaforycznych treści poutykanych w scenach. Trochę komedii, trochę dramatu, czar lat 60 i jeden z najważniejszych czechosłowackich manifestów tamtych czasów. Poszukajcie go i zobaczcie co Maria i Maria mają do powiedzenia i pokazania. Tym dziełem możecie się nieźle naćpać.
Obejrzyj także: Perełki na dnie, Pułapka, Owoce rajskich drzew spożywamy.

24.CZARNY KOT, BIAŁY KOT (Crna mačka, beli mačor, 1998, reż. Emir Kusturica). U Kusturicy zawsze jest głośno i pełno wszystkiego i dzieją się dziwne rozmaite rzeczy nie z tej ziemi. Kiedy okazuje się, że rodzina głównego bohatera, kryminalisty niedużego kalibru ma problemy finansowe postanawia zwrócić się o pomoc do ważnego gangstera, który chce wyswatać z jego synem swoją córkę. Cóż w tym odjazdowego zapytacie? Ano wszystko! Tu dzieją się takie rzeczy, że aż się Die Antwoord zachłysnęło i w pewnym stopniu zrobiło cover piosenki z tego rozbrajającego dzieła. A w obsadzie Srdjan Todorović znany z "Srpskiego Filmu".
Obejrzyj także: Underground, Arizona Dream, Życie jest cudem.

23.DOM (Hansu, 1977, reż. Nobuhiko Ôbayashi). Mocno pojebana produkcja z lat 70 (cóż to były za czasy, cofnąłbym się chętnie jakąś machiną i je zbadał). Grupka dziewcząt przybywa do pewnego podejrzanego domu, do ciotki jednej z nich, która okazuje się duchem. Duch ten potrzebuje energii do dalszej egzystencji pod postacią ofiary z dziewicy. Zaczynają się dziać rzeczy, które każdy maniak takiej Krainy Grzybów powinien z miejsca docenić. Jeśli lubujecie się w filmach nienormalnych to ten jest w absolutnej czołówce rylców.
Obejrzyj także: Sada, Przygody Kyosuke Kindaichiego, Wyspa najbliższa niebu.

22.MECHANICZNA POMARAŃCZA (A Clockwork Orange, 1971, reż. Stanley Kubrick). Za pierwszym seansem można tego nie ogarnąć, ale "Pomarańcza" to mocno psychodeliczny film. Poza skupianiem się na pokazaniu nowego wymiaru kary i skutków odkupienia reżyser zadbał by było bardzo kolorowo, futurystycznie, w końcu mamy tu pokazany alternatywny, acz nie padający od naszego świat. Malcolm McDowell jest w tym filmie absolutnie demoniczny i fenomenalny, Szokujący obraz ubrany w fantastyczną muzykę. Kiedy raz się go zobaczy już nigdy nie zapomni.
Obejrzyj także: Lśnienie, Full Metal Jacket, 2001: Odyseja kosmiczna.

21.MELANCHOLIA (2011, reż. Lars Von Trier). Lars Stworzył dzieło bardzo plastyczne, wyważone, stojące jakby w opozycji do pozostałych jego produkcji. Znakomicie wypadła Kirsten Dunst, towarzyszący jej John Hurt, Kiefer Sutherland, Charlotte Gainsbourg, Charlotte Rampling czy Alexander Skarsgard. Von Trier skatalizował tu wszystkie nasze lęki na temat końca świata i podał je w bardzo psychodeliczny, odrealniony sposób. Cóż, tak działa na widza i bohaterów filmu tytułowa planeta Melancholia dążąca w kierunku naszej planety.
Obejrzyj także: Antychryst, Tańcząc w ciemnościach, Dogville.

20.TRAINSPOTTING (1996, reż. Danny Boyle). Jakże wspaniały, brytyjski moralitet, prawiący o zgubności zażywania narkotyków. Wcale nie jestem pewny czy chcielibyście doznać takich wizji jak Renton i spółka. Dzieło bywa momentami zabawne, ale i bardzo gorzkie (motyw z dzieckiem), pokazuje raczej w mało delikatny sposób jak można się upodlić i zatracić w dragowym szaleństwie. Dzieło może do siebie przekonać tych, którzy podobne w wydźwięku "Requiem dla snu" uważają za zbyt przehajpowane i pretensjonalne.
Obejrzyj także: Płytki grób, Odkurzając zupełnie nago w raju, 28 dni później.

19.PI (1998, reż. Darren Aronofsky). Zanim Aronofsky wkroczył do oceanu pretensjonalności i utonął wraz z Noe w morzu krytyki tworzył znakomite dzieła takie jak to. Ogarnięty obsesją na punkcie rozwinięci liczby pi matematyk twierdzi, że jest śledzony przez tajnych agentów i członków religijnej sekty. Sean Gullette znakomicie wypadł w roli szaleńca, który coraz to bardziej popada w obłęd. Na ekranie pojawia się także znany fanom "Breaking Bad" Margolis Margolis, a całość filmu wyraźnie daje nam do zrozumienia, że czasem nie warto szukać prawdy nawet jeśli już prawie jej dotykamy.
Obejrzyj także: Requiem dla snu, Czarny łabędź, Źródło.

18.ZAKOCHANY BEZ PAMIĘCI (Eternal Sunshine of The Spotless Mind, 2004, reż. Michael Gondry). Jedna z najbardziej pokiereszowanych historii miłosnych jakie widziałem. Po tym jak Joel (znakomity Jim Carrey) odkrywa, że Clementine ( dorównująca mu Kate Winslet) wymazała sobie go z pamięci (a więc i cały związek) postanawia także dokonać zabiegu usuwającego wspomnienia. W jego trakcie zdaje sobie jednak sprawę, że wciąż kocha dziewczynę. W filmie zobaczycie więc przedziwne błąkające się po umyśle bohatera wizje, które zrobiły na mnie mega wrażenie, Bardzo lubię, ten ciepły, mądry film, który momentami odjeżdża w znakomity surreal. Film otrzymał Oscara za najlepszy scenariusz oryginalny.
Obejrzyj także: Dziewczyna z lilią, Jak we śnie, Wojna plemników.

17.TAM GDZIE ROSNĄ POZIOMKI (Smultronstället, 1957, reż. Ingmar Bergman). Opowieść o pewnym profesorze, który zostaje zaproszony na obchody własnego jubileuszu naukowego. Mężczyzna zastanawia się nad tym co w życiu osiągnął, jak wyglądała jego codzienność i czy dobrze przeżył ten czas. Brzmi to zupełnie zwyczajnie, ale to przecież film Bergmana, które kameralne opowieści potrafił nasączyć magią i elementami z zupełnie innej bajki. W filmie w roli głównej pojawia się Victor Sjöström, twórca legendarnego, rewolucyjnego dla kina "Furmana śmierci".
Obejrzyj także: Siódma pieczęć, Persona, Fanny i Aleksander.

16.STALKER (1979, reż. Adriej Tarkowski). Niemal dwie godziny i czterdzieści pięć minut podróży wgłąb człowieczeństwa. Opowieść o tytułowym bohaterze, który zmierza wraz z dwoma klientami do Zony, w której podobno spełnia się każde marzenie nie jest wymuskanym filmem s-f. To kino zmuszające do refleksji, ciężkie i symboliczne, poruszające każdą szarą komórkę i wyznaczające standardy, jedno z najbardziej znanych w jakże bogatym dorobku Tarkowskiego, rosyjskiego geniusza, który w wieku 54 lat opuścił nasz łez padół na zawsze.
Obejrzyj także: Ofiarowanie, Solaris, Nostalgia.

15.DONNIE DARKO (2001, reż. Richard Kelly). Oczywiście mojej ulubionej wariacji o przygodach Alicji po drugiej stronie lustra nie mogło by zabraknąć. Młody Jake Gyllenhaal musi się zmierzyć z jego osobistą wizją końca świata i gonić króliczka by go złapać. A Frank do najładniejszych i uroczych króliczków nie należy. W tle widać krytykę programów "motywujących" do życia (wątek z Patrickiem Swayze), na ekranie pojawia się też siostra Jake'a Maggie, Drew Barrymore, Seth Rogen i Jena Malone. Nie wiem dlaczego, ale absolutnie uwielbiam ten pokręcony i nie do końca dający się zrozumieć film.
Obejrzyj także: Koniec świata, The Box. Pułapka.

14.SYNEKDOCHA, NOWY JORK (Synecdoche, New York, 2008, reż. Charlie Kaufman). Znany scenarzysta współpracujący ze Spikem Jonze w bardzo ciekawej wizji, niestety nie dystrybuowanej w Polsce. Opowieść o reżyserze zmagającym się z nową sztuką teatralną i kobietami swojego życia jest naszpikowana dziwacznymi wizjami i metaforami, a świętej pamięci Philip Seymour Hoffman znakomicie wcielił się w sfrustrowanego głównego bohatera. Na ekranie znakomite panie: Samatha Morton, Jennifer Jason Leigh, Emily Watson czy Michelle Williams. Poszukajcie tego dzieła, zapewniam, że warto.
Obejrzyjcie także na podstawie jego scenariuszy: Adaptacja, Zakochany bez pamięci, Niebezpieczny umysł.

13.BYĆ JAK JOHN MALKOVICH (Being John Malkovich, 1999, reż. Spike Jonze). Jonze wygrał niedawno życie Oscarm za scenariusz do "Ona". Ten sprawny reżyser i twórca teledysków postawił w tym dziele na przekomiczną, pokręconą wizję, w której pewien gość w biurze odnajduje drzwi do świadomości znanego aktora - Johna Malkovicha. Brzmi to absurdalnie i takie też jest, gwarantuję, że będziecie bawić się znakomicie i zachodzić w głowę o co do cholery chodzi. W obsadzie poza samym zainteresowanym także John Cusack czy Cameron Diaz.
Obejrzyj także: Adaptacja, Gdzie mieszkają dzikie stwory, Ona.

12.SNY (Yume, 1990, reż. Akira Kurosawa, Ishiro Honda). Kilka sennych wizji Kurosawy przeniesionych do realnego świata, pięknych niczym ruchome obrazy. Opowiadają o tym co towarzyszy człowiekowi przez całe życie: o lękach, o marzeniach, o niepewności, o wszystkim co w gruncie rzeczy się na nas składa i często pojawia w sennej formie. W filmie w roli Van Gogha pojawia się sam Martin Scorsese. Jeden z ostatnich filmów jakże wspaniałego, nieżyjącego już twórcy upichcony do spółki z Hondą, który nieraz z nim współpracował, a był odpowiedzialny głównie za japońskie filmy o wielkich potworach takich jak Godzilla czy Motra.
Obejrzyj także: Ran, Siedmiu samurajów, Rashomon.

11.PRZEZ CIEMNE ZWIERCIADŁO (A Scanner Darkly, 2006, reż. Richard Linklater). Adaptacja powieści Philipa K. Dicka, zrealizowana specjalną formą animacji nakładaną na żywych aktorów. Także bez trudu rozpoznacie biorących udział w tym odjazdowym przedstawieniu Keanu Reevesa. Roberta Downeya Jr, Winonę Ryder czy Woodyego Harrelsona. Kiedy tajniak przeniknie do środowiska narkotykowego i zacznie brać rozmaite rzeczy to wizja widoczna na screenie stanowczo nie będzie najdziwniejszą. Dodam jedynie, że Linklater przeżywa teraz swoje najlepsze dni bowiem sukces "Boyhood" odbił się echem należytym i jest typowany jako oscarowy czarny koń.
Obejrzyj także: Życie świadome, Uczniowska balanga, Slacker.

10.KUCHARZ, ZŁODZIEJ, JEGO ŻONA I JEJ KOCHANEK (The Cook the Thief His Wife & Her Lover, 1989, reż. Peter Greenaway). Ależ to była wieczerza! Opowieść o zdradzie, zemście i bardzo smacznym jedzeniu w wydaniu reżysera, który wie jak operować kolorami i szczegółami dekoracji tak by film wyglądał niczym ruchome dzieło sztuki muzealnej. Na wykwintną kolację zaprosił Hellen Mirren, Tima Rotha, Michaela Gambona, Richarda Bohringera czy Alana Howarda, który jest głosem Jedynego Pierścienia w wiadomej adaptacji. Palce lizać, zapraszam do stołu.
Obejrzyj także: Nightwatching, Wyliczanka, Księgi Prospera.

9.MAŁY OTIK (Otesánek, 2000, reż. Jan Švankmajer). Właściwie to każdy pełny metraż czy animacja tego czeskiego geniusza pasowałby do tej listy. Wybrałem historię niezwykle nawiedzoną o drewnianym stworzonku wychowywanym jak chłopiec, które okazuje się dość krwiożerczą bestyjką. Nie obawiajcie się jednak, to nie jest durny horror, to raczej przewrotna, szydercza wizja pierwszych lat matki opiekującą się nowo narodzonym dzieckiem. O tym panu będziecie mogli u mnie przeczytać w przyszłym roku dużo więcej, także oczekujcie.
Obejrzyjcie także: Spiskowcy rozkoszy, Lekcja Fausta, Ciemność, światło, ciemność.

8.DYSKRETNY UROK BURŻUAZJI (Le charme discret de la bourgeoisie, 1972, reż. Luis Bunuel). Kolejne mocno metafizyczne dzieło na liście tym razem od ojca gatunku jakim jest surrealizm. Pretekstem do opowiedzenia w nim znakomitej złożonej historii jest wizyta pana ambasadora wraz z przyjaciółmi do domu państwa Senechal na uroczystą kolację. Okazuje się, że właścicieli nie ma jednak w domu i że przyszyli za wcześnie. Film zdobył Oscara w kategorii najlepszego dzieła nieanglojęzycznego.
Obejrzyj także: Pies andaluzyjski, Piękność dnia, Mroczny obiekt pożądania.

7.PIKNIK POD WISZĄCĄ SKAŁĄ (Picnic at Hanging Rock, 1975, reż. Peter Weir). Ten film określiłbym mianem "onirycznego". Tu wszystko rozgrywa się na granicy jawy i snu, a hipnotyzująca skała między szczelinami której zaginęły młode dziewczyny jawi się niczym kosmiczny artefakt, pozostawiony przez mieszkających, hen, hen daleko mieszkańców odległych planet. Co tam się właściwie podczas tego pikniku wydarzyło? Dlaczego odnalezione osoby były jakby pozmieniane? Musicie sprawdzić sami, film może wydawać się nudny i rozciągnięty na siłę, ale to tylko iluzja, w końcu to dzieło genialnego Weira, który wiedział co robi.
Obejrzyj także: Stowarzyszenie umarłych poetów, Truman Show, Samochody, które zjadły Paryż.

6.ŚWIĘTA GÓRA (Holy Mountain, 1973, reż. Alejandro Jodorovsky). Totalny wizualny odlot od mistrza surrealizmu, którego choćbym się zapierał rękami i nogami na liście by zabraknąć nie mogło. Opowieść metafizyczna, symboliczna, gęsta od przesłań i metafor, z zaskakującą, rozbrajająca wręcz końcówką z cyklu "wszystko jest iluminacją. W latach 70 gdzie narkotyki były bardzo częstym pomocnikiem tworzenia wielkich rzeczy twórca ten był nie zrozumiały i spychany na margines kinowych czarodziejów, dziś zaś o jego dziełach dyskutuje się w pogawędkach o kulturze jak przy niedzielnej herbatce.
Obejrzyj także: Kret. Taniec rzeczywistości, La Cravate.

5.ODMIENNE STANY ŚWIADOMOŚCI (Altered States, 1980, reż. Ken Russell). Opowieść o pewnym naukowcu eksperymentującym z dragami. Jak widzicie po kadrze nieźle mu tam odwali, wizje pokazane w filmie są niezwykle plastyczne i nawiedzone, niektóre sceny są rodem z horroru więc przygotujcie się na naprawdę mocne wrażenie. W obsadzie min. William Hurt i Drew Barrymore. Russell należał (bo już nie żyje) do grona reżyserów wyklętych, sprawdźcie sobie dlaczego i oceńcie sami.
Obejrzyjcie także: Diabły, Mahler, Aria.

4.WKRACZAJĄC W PUSTKĘ (Enter the Void, 2009, reż. Gaspar Noe). Stanowczo nie jest to dzieło dla ludzi ze skłonnością do padaczki. Ataki bardzo jaskrawych kolorów pojawiają się tu nad wyraz często. Historia opowiedziana z perspektywy ducha może się bardzo dłużyć i jawić jako przerost formy nad treścią, ale mi się tam podobało, choć raczej do tego filmu nie wrócę, bo jest bardzo naturalistyczny i bolesny tak jak pozostałe filmy tego reżysera.
Obejrzyj także: Nieodwracalne, Sam przeciwko wszystkim, Carne.

3.GŁOWA DO WYCIERANIA (Eraserhead, 1977, reż. David Lynch). Hołd reżysera złożony surrealizmowi, w którym widać już większość elementów składających się na jego charakterystyczny styl. Kiedy pewien ekscentrycznie wyglądający mężczyzna dowiaduje się, że będzie ojcem jego świat wywraca się do góry nogami. Ciekaw jestem czy mistrz Bunuel widział ten film  i jak na niego zareagował, do dziś uważa się ten film za przebłysk geniuszu Lyncha.
Obejrzyj także: Zagubiona autostrada, Mulholland Drive, Inland Empire.

2.NAGI LUNCH (Naked Lunch, 1991, reż. David Cronenberg). Adaptacja powieści Williama S. Burroughsa, w której główny bohater, pisarz narkotyzuje się środkiem na owady i doznaje przedziwnych wizji. Zaczyna przez to niebezpiecznie balansować na granicy jawy i snu. To bardzo typowe jak na Cronenberga lat 90-tych, dzieło, stanowczo jedno z jego najlepszych i najciekawszych. Atmosfera noirowego kryminału jeszcze bardziej podkreśla oryginalność dzieła.
Obejrzyj także: Pająk, Wideodrom, eXistenZ.

1.LAS VEGAS PARANO (Fear And Loathing In Las Vegas, 1998, reż. Terry Gilliam). Szalona podróż naszpikowana wszelakiej maści narkotykami w wykonaniu Raoula Duke (Johnny Depp) i Doktora Gonzo (Benicio del Toro). O tym filmie napisałem już bardzo wiele, to w pewnym stopniu opowieść biograficzna o dziennikarzu Hunterze S. Thompsonie, twórcy stylu gonzo, który swego czasu brał wszystko co popadnie i się tego nie wstydził.
Obejrzyj także: Brazil, Kraina traw, Fisher King.

P.S: Udanego Sylwestra i szczęśliwego Nowego Roku! Bawcie się dobrze!